De ijkgrafiek geeft in de betontechnologie het verband weer tussen de gewogen rijpheid en de druksterkte van een verhardende betonspecie. Omdat voor elke betonsamenstelling de gewogen rijpheid anders is en veel gegevens vastgelegd moeten worden, wordt de ijkgrafiek meestal opgesteld door de betonproducent.

Wat is een ijkgrafiek?

De betoncentrale informeert de aannemer met de ijkgrafiek over de sterkteontwikkeling van verhardend beton van een bepaalde betonsamenstelling. De sterkteontwikkeling van beton is sterk afhankelijk van de verhardingstemperatuur. Ook de temperatuurgevoeligheid van het cement speelt hierin een rol. Deze invloedfactoren zijn gebundeld in de methode van de gewogen rijpheid (Rg). Om met deze methode de betonsterkte te kunnen bepalen, moet de relatie tussen gewogen rijpheid en sterkte bekend zijn. Deze relatie is voor elke betonsamenstelling verschillend. De relatie kan worden bepaald door de sterkteontwikkeling van een bepaalde betonsamenstelling in de tijd te volgen bij een bekend verloop van de verhardingstemperatuur.

De relatie gewogen rijpheid-sterkte wordt in de ijkgrafiek vastgelegd. In de ijkgrafiek worden twee lijnen getekend:

  • de ‘regressielijn’: dit is de grafische voorstelling van een door lineaire regressie, uit spreidende punten, afgeleide functie;
  • de ‘ijklijn’: dit is de lijn in de ijkgrafiek, evenwijdig aan de regressielijn, die naar lagere druksterkten in verticale richting over een van tevoren overeengekomen afstand is verschoven. Hierbij speelt zowel de spreiding in de meetwaarden als de gekozen veiligheid een rol.

Gebruik van de ijkgrafiek

Stappen Activiteit Toelichting
Bron: Betonpocket 2016
1 Vraag op bij welke be-tonsterkte men wil ontkisten of voorspannen extrapoleren is onbetrouwbaar. De ijkgrafiek is alleen geldig in het gebied waarvoor hij gemaakt is.
2 Zorg dat de C-waarde van het bindmiddel bekend is.

Voor cement op te vragen bij de fabrikant, maar voor mengsels van cementen of van cement met poederkoolvliegas moet u zelf de C-waarde bepalen. Gebruik hiervoor NEN 5970.

De C-waarde moet minimaal 1 maal van het bindmiddel per jaar gecontroleerd worden. Het ligt voor de hand de C-waarde frequenterte controleren als daar aanleiding voor is; bijvoorbeeld bij gebruik van mengsels van cement en poederkoolvliegas

3 Bepaal het verband tussen de kubusdruksterkte en de logaritme van de gewogen rijpheid voor het te gebruiken mengsel.

Zorg ervoor dat voor de ijking gebruikte druksterkten niet meer dan ± 8 N/mm2 van de gevraagde betonsterkte (zie stap 1) afwijken.

Schat hoeveel tijd kubussen in de waterbak bij 20 °C nodig zullen hebben om de gevraagde sterkte van stap 1 te bereiken.

Maak vijf of meer kubussen, zet die in de waterbak en bepaal de druksterkte van de verschillende kubussen op tijdstippen die voor en na de geschatte tijd liggen.

Bereken voor elke kubus de gewogen rijpheid op het moment van drukken.

Schrijf voor elke kubus in een tabel de druksterkte, de gewogen rijpheid en de logaritme van de gewogen rijpheid naast elkaar.

4 Teken de regressielijn op grond van punt 3.

Zet de waarden voor de logaritme van de gewogen rijpheid uit de tabel van punt 3 uit op de x-as, en de bijbehooprende druksterkten op lineaire schaal op de y-as.

Bereken de regressielijn.

5 Teken in de grafiek een ijklijn, op basis van de standaard afwijking van de meting of proces-standaard afwijking van de productie-locatie. Bereken de in uw geval geldende standdaardafwijking en teken de ijklijn in de de grafiek. Gebruik NEN 5970.
6 Bepaal de gewogen rijpheid van het beton in de constructie op grond van het in de constructie gemeten temperatuurverloop vanaf het moment van storten.

Het is dus essentieel de betontempera-
tuur te laten meten vanaf het begin;
dan nog maakt u een kleine fout door
de tijdens het transport opgebouwde rijpheid te verwaarlozen.

Er zijn rijpheidcomputers in de handel,
die op grond van de gemeten temperturen de gewogen rijpheid direct berekenen.

Controleer in dat geval altijd
of de juiste C-waarde is ingevoerd!

7 Bepaal de bereikte druksterkte van het beton in de constructie. Lees in de grafiek de druksterkte af, die hoort bij de gewogen rijpheid van stap 6.

Controle

De ijkgrafiek moet regelmatig worden gecontroleerd op basis van minimaal
één proefkubus:

  • Normaliter minimaal éénmaal per twee weken.
  • Als de productiecharges meer dan twee weken, maar minder dan drie maanden uiteenliggen. Controle bij begin nieuwe productiecharge.
  • Bij meer dan drie maanden tussentijd, nieuwe ijkgrafiek maken.
  • U mag altijd een nieuwe ijkgrafiek maken, als u dat nodig vindt.

Werkwijze

  • Maak een of meer kubussen van het te controleren betonrecept.
  • Plaats de kubussen in de waterbak en haal ze eruit op een moment dat de gewogen rijpheid ervan in het meetgebied van de ijkgrafiek valt.
  • Vul de druksterkten en de gewogen rijpheden in op de ijkgrafiek.
  • Kijk of de ingevulde meetpunten binnen ± 1x de standaardafwijking van de regressielijn liggen.
Controleresultaat Activiteit Opmerkingen  
Bron: Betonpocket 2016
Een van de gemeten druksterkten ligt buiten het 1 3 standaardafwijkinggebied ten opzichte van de regressielijn. De ijkgrafiek kan gehandhaafd worden, mits de overige druksterkten binnen het gebied liggen. Als de controle met één kubus is uitgevoerd, moet nu een tweede gemaakt worden. Ligt de druksterkte daarvan binnen het gebied, dan kan de ijkgrafiek gehandhaafd worden.  
Meer dan één van de gemeten druksterkten ligt buiten het 1 3 standaardafwijkinggebied. De regressielijn moet opnieuw berekend worden en teken de nieuwe ijklijn.    
Van een aaneensluitende serie van twaalf of meer controlemetingen valt geen enkel resultaat buiten het 1 3 standaardafwijkinggebied. Er mag een geheel nieuwe ijkgrafiek gemaakt worden gebaseerd op ten minste de laatste twaalf druksterkten. Dit levert vaak een ijkgrafiek die betrouwbaarder is dan de oorspronkelijke.  

Neem contact op

9 + 4 =

De Linde 22, 8939 BT, Leeuwarden

06 1550 0051

info@kwaliteitsdienstbeton.nl